FENG – nowa perspektywa, nowe podejście do projektów UE

Wyczekiwana, nowa perspektywa finansowa 2021-2027 powoli wchodzi na rynek dotacji. FENG, czyli Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki zastąpi dobrze znany POIR (Program Operacyjny Inteligentny Rozwój).

Nowy program opiera się na trzech priorytetach, a te z kolei oparte są o moduły, które mogą być realizowane równolegle. Jest to korzystna zmiana dla przedsiębiorców, którzy oprócz prac B+R jednocześnie prowadzą ekspansję zagraniczną, ulepszają linie technologiczne czy podnoszą kompetencje pracowników.

Priorytet I – wsparcie dla przedsiębiorców – stanowi większość środków w FENG (55%, czyli ok. 4,4 mld euro). Obejmuje on moduł Prace B+R (na badania przemysłowe i prace rozwojowe) oraz moduł Infrastruktura B+R (na tworzenie Centrów badawczo-Rozwojowych). Jeden z tych modułów jest obowiązkowy, wybrany przez wnioskodawcę.

Wsparcie, podobnie jak w poprzednim programie, przeznaczone jest dla MŚP, dużych przedsiębiorstw oraz jednostek naukowych w konsorcjach z przedsiębiorcą.

 A dodatkowo, możliwe jest uzyskanie wsparcia w ramach modułów:

• Wdrożenie innowacji – wparcie przeznaczone na prace konieczne do wdrożenia prac B+R, czyli działania marketingowe, badania rynku, ochronę praw własności intelektualnej, prace przedwdrożeniowe, zakup maszyn i urządzeń do wdrożenia innowacyjnego produktu / usługi. Innowacja, która będzie wdrażana w ramach modułu, może być efektem realizacji prac B+R (moduł obowiązkowy) lub zakupiona wcześniej przez firmę. Wsparcie mogą uzyskać firmy należące do MŚP, small-mid caps oraz duże przedsiębiorstwa we współpracy z MŚP.
• Internacjonalizacja – wsparcie przeznaczone na poszerzanie działalności firmy na rynkach zagranicznych, np. promocję na targach, misjach, uzyskanie ochrony praw własności intelektualnej nie tylko w Polsce, wdrożenie międzynarodowych łańcuchów dostaw
• Cyfryzacja – wsparcie przeznaczone na automatyzacje i robotyzacje przedsiębiorstwa zgodnie z ideą Przemysłu 4.0, zwiększenie stopnia wykorzystania technologii cyfrowych, cyberbezpieczeństwo, internet rzeczy IoT, oprogramowanie obniżające koszty prototypowania, Big Data.
• Zazielenienie przedsiębiorstw – wsparcie przeznaczone na wdrożenie w przedsiębiorstwie rozwiązań GOZ – gospodarki o obiegu zamkniętym, transformację firmy w kierunku zrównoważonego rozwoju, redukcji substancji szkodliwych, ekoprojektowanie ETV, LCA, PEF
• Kompetencje­ – wsparcie przeznaczone na uzyskanie kompetencji kluczowych dla personelu firmy z zakresu przemysłu 4.0, cyfryzacji, zarządzania przedsiębiorstwem innowacyjnym i innowacją, cyberbezpieczeństwa

Priorytet II – środowisko przyjazne innowacjom – dofinansowanie w tym priorytecie wynosi 43% FENG, czyli ok. 2,65 mld euro.  Obejmuje on trzy cele szczegółowe:

• rozwijanie i wzmacnianie zdolności badawczych i innowacyjnych oraz wykorzystywanie zaawansowanych technologii
• wzmacnianie zrównoważonego wzrostu i konkurencyjności MŚP oraz tworzenie miejsc pracy w MŚP, w tym poprzez inwestycje produkcyjne
• rozwijanie umiejętności i strategii oraz budowanie potencjału w zakresie inteligentnej specjalizacji, transformacji przemysłowej i przedsiębiorczości

W ramach celów szczegółowych planowane są następujące formy pomocy:

• pomoc dla sieci naukowych, naukowo-badawczych i naukowo-przemysłowych w aplikowaniu o środki Horyzont Europa
• projekty infrastrukturalne dotyczące rozwoju zasobów materialnych sektora nauki (inwestycje w infrastrukturę badawczą organizacji badawczych)
• wsparcie rozwoju kadr sektora B+R w zakresie współpracy międzynarodowej, zarządzania zespołami i projektami badawczymi oraz komercjalizacji wyników prac B+R
• Międzynarodowe Agendy Badawcze – wsparcie w tym zakresie ma umożliwić powstanie i rozwój w Polsce wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej organizacji i zespołów (grup) badawczych, dysponujących odpowiednią masą krytyczną, współpracujących z partnerem zagranicznym
• Projekty teamowe – wsparcie zespołów badawczych prowadzonych przez naukowców z całego świata w Polsce, realizowanych w partnerstwie z laboratorium zagranicznym (powadzonym przez jednostki akademickie lub firmy) oraz przedsiębiorcą z Polski, polegające na dofinansowaniu badań naukowych oraz rozwoju zespołów badawczych
• Wsparcie infrastruktury organizacji badawczych, przeznaczonej do realizacji prac badawczych na rzecz gospodarki – finansowanie kosztów zakupu lub wytworzenia infrastruktury wykorzystywanej do realizacji agendy badawczej wpisującej się w KIS
• Finansowanie projektów przedsiębiorstw, które otrzymały certyfikat Seal of Excellence z Programu Horyzont Europa lub innych programów Unii Europejskiej
• Wsparcie promocji oraz internacjonalizacji innowacyjnych MŚP
• Promocja marki polskiej gospodarki
• Wsparcie transformacji cyfrowej polskich MŚP poprzez doradztwo dotyczące zastosowania technologii cyfrowych w przedsiębiorstwie oraz granty na zakup technologii wspierających prowadzenie działalności gospodarczej
• Wsparcie indywidualnych innowatorów – wsparcie wynalazców i osób zainteresowanych wdrożeniem innowacyjnych rozwiązań poprzez utworzenie dostępnej, przyjaznej przestrzeni przeznaczonej do eksperymentowania, doświadczania, testowania, pracy nad innowacyjnymi rozwiązaniami, a także weryfikacji potencjału komercjalizacyjnego, technologicznego i biznesowego pomysłów
• Ochrona własności intelektualnej – działania mające na celu zwiększenie praktycznych umiejętności przedsiębiorców w zakresie wykorzystania ochrony własności intelektualnej, w tym przemysłowej oraz możliwości czerpania korzyści z tej ochrony
• Programy rozwojowe dla innowacyjnych spółek (o charakterze akceleracyjnym i post-akceleracyjnym): specjalistyczne wsparcie rozwoju wyselekcjonowanej grupy pomysłodawców i start-upów, w tym start-upów zagranicznych zachęconych do rozwijania działalności w Polsce oraz spółek na dalszym etapie rozwoju.
• Inno_LAB, który służy testowaniu nowych form wsparcia oraz ma na celu zwiększenie wiedzy i skłonności przedsiębiorstw do podejmowania działalności B+R+I. Jego celem jest również projektowanie innowacyjnych usług we współpracy z instytucjami publicznymi, w tym także, partnerami zagranicznymi, testowanie skutków wdrożenia nowych rozwiązań technologicznych, stymulowanie współpracy nauki z biznesem i administracji z biznesem oraz rozwój różnych rodzajów innowacji
• Inno_Regio_lab, którego celem jest prowadzenie badań, analiz i ewaluacji w zakresie rozwoju przedsiębiorczości, innowacyjności i efektywności polityki rozwoju regionalnego, testowanie nowych rozwiązań, narzędzi wsparcia i kierunków interwencji w zakresie polityki regionalnej, upowszechnianie dobrych praktyk wśród instytucji oraz wsparcie w budowie sieci współpracy
• Wspólne Przedsięwzięcia Badawcze z Samorządami Województw (WPBS) realizowane w formule akademii innowacji dla regionów, wykorzystując szeroko elementy coachingu, mentoringu i wymiany doświadczeń w celu zwiększania potencjału regionów w zakresie prowadzenia prac B+R.

Priorytet III – tzw. pomoc techniczna, służąca efektywne4mu zarządzaniu i wdrażaniu programu FENG. dofinansowanie w tym priorytecie wynosi 2% FENG, czyli ok. 160 mln euro. Są to środki przeznaczone na finansowanie Instytucji Pośredniczących, informowanie społeczeństwa o funduszach europejskich, ale także na wsparcie przyszłych beneficjentów FENG m.in. poprzez szkolenia, doradztwo, sieci punktów informacyjnych czy organizację przestrzeni niezbędnej do nawiązywania relacji nauki z biznesem.

Jak widać, oferta programowa funduszy europejskich jest bardzo szeroka. O dofinansowanie w ramach FENG mogą starać się przede wszystkim firmy należące do sektora MŚP, ale również firmy duże oraz konsorcja. Podobnie jak w poprzednim programie, instytucjami odpowiedzialnymi za udzielenie dofinansowania są NCBR – Narodowe Centrum badań i Rozwoju, PARP – państwowa Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, FNP – Fundacja Nauki Polskiej.

Oprócz dotacji zaplanowano również eksperymentalne metody dofinansowania, o których piszemy w innym artykule.